- Home
- Ons aanbod
- Communicatie
- Spraakafzien en logopedie
Spraakafzien (liplezen) en logopedie
Door spraakafzien kunt je beter communiceren met horende mensen. Als je woorden niet (goed) verstaat, is het prettig om de informatie die je mist, aan te kunnen vullen door naar de spreker te kijken. Zien wat iemand zegt, is niet gemakkelijk. Maar het is wel te leren.
Wat is spraakafzien?
Spraakafzien betekent dat iemand aan de lippen, kaak en tong ‘ziet’ wat er gezegd wordt. Als iemand slechthorend wordt, gaat diegene vanzelf meer op monden letten. Ongeveer een derde van de tekst kan van de lippen afgelezen worden. Er is dus meer informatie nodig afkomstig van andere communicatieonderdelen, zoals de gezichtsuitdrukking (mimiek), lichaamstaal (houding en gebaren) en context van het verhaal.
Klanken leren aflezen door logopedie
Om klanken te kunnen aflezen, moet je eerst weten hoe deze klanken met de lippen, kaak en tong gevormd worden. Logopedie helpt bij spraak- en taalontwikkeling. Omdat woorden uit meerdere klanken bestaan, wordt vooral geoefend in woorden en zinnen.
Ongeveer een derde van wat iemand zegt, is van de lippen af te zien. Naast liplezen leer je daarom ook kijken naar de gezichtsuitdrukking en de lichaamshouding. De logopedist laat je ook zien wat emoties doen met de manier waarop iemand praat. En wat het voor jou betekent als iemand snel of met een dialect praat, of niet bekend is met gehoorproblemen. Daarnaast worden praktische zaken besproken zoals het aantal gesprekspartners, posities ten opzichte van elkaar, verlichting etc.
Tips voor spraakafzien en communicatie met dove en slechthorende mensen
Sommige mensen vinden het spannend om te praten met iemand die gehoorverlies heeft. Maar dat is niet nodig. Vaak vinden dove of slechthorende mensen het leuk als je normaal contact legt en een ontspannen gesprek probeert te voeren.
Om beter contact te hebben met iemand die doof of slechthorend is, zijn de volgende tips handig:
Het maken van oogcontact is heel belangrijk bij het communiceren met dove en slechthorende mensen. Zelfs als ze gebarentaal gebruiken, helpt oogcontact hen om je gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal beter te begrijpen. Het geeft ook het gevoel dat je actief luistert en betrokken bent bij het gesprek. Probeer dus altijd oogcontact te maken en vermijd het om tijdens het praten weg te kijken.
Praat rustig en duidelijk wanneer je met dove en slechthorende mensen communiceert, maar overdrijf hier niet in. Spreek in een normaal tempo en articuleer je woorden goed. Maar vermijd te langzaam of overdreven te spreken, omdat dit de natuurlijkheid van het gesprek kan verstoren. Het is niet nodig om grote handgebaren te maken maar iets aanwijzen kan helpen.
Als gesproken communicatie moeilijk is vanwege gehoorproblemen, kan het nuttig zijn om belangrijke informatie op te schrijven. Dit kan bijvoorbeeld door notities te maken of door het typen van berichten op een telefoon of laptop. Door informatie op te schrijven, kunnen dove en slechthorende mensen de boodschap visueel verwerken en beter begrijpen. Niet elke dove kan goed lezen. Zorg er daarom voor dat je eenvoudige en duidelijke taal gebruikt.
Beter communiceren
Het is belangrijk om te vragen wat de voorkeur is van de persoon en daarnaar te luisteren. Wees geduldig en begripvol als de communicatie wat langer duurt of als er misverstanden zijn. Sta open voor herhalingen of verduidelijkingen indien nodig. Laat de persoon weten dat je bereid bent om moeite te doen om effectief te communiceren. Maak, indien nodig, communicatieafspraken met elkaar.
Heb je regelmatig contact met deze persoon, en spreekt diegene gebarentaal? Vraag of de dove je een paar gebaren leert!
Trainingen via GGMD
Meer informatie
Ja, GGMD werkt samen met logopedisten om het spraakafzien te verbeteren bij personen die slechthorend en/of plots- of laatdoof zijn. Dat doen we onder andere tijdens het trainingspakket ‘Beter Communiceren’.
We bieden de zorg die past bij jou. Ook individuele hulp van een logopedist is mogelijk.
Het lijkt ideaal: met iemand die doof of slechthorend is, spreken door middel van liplezen (spraakafzien). Echter, over het algemeen is liplezen vaak niet zo nauwkeurig als het horen van spraak, omdat veel spraakklanken niet duidelijk zichtbaar zijn op de lippen. Daarom kan het begrip variëren, zelfs voor mensen die sterk afhankelijk zijn van liplezen.
Spraakafzien en gebarentaal kunnen beide effectieve manieren zijn voor mensen met gehoorverlies om te communiceren. Welke je kiest is afhankelijk van je eigen voorkeuren, vaardigheden en omgeving. Gebarentaal is een volledige taal maar voor sommigen moeilijk te leren. Spraakafzien is goed te leren maar sterk afhankelijk van degene waar je mee spreekt.
Kijk wat voor jou en je omgeving de beste oplossing is. Sommige dove en slechthorende mensen kiezen ervoor om beide methoden te leren.
Spraakafzien levert een belangrijke bijdrage aan beter communiceren. Het werkboek ‘Spraakafzien van GGMD’ is samengesteld voor logopedisten die zowel individueel als in groepsverband het spraakafzien willen oefenen en de training ‘Spraakafzien’ willen geven aan personen die plots- of laatdoof zijn en aan slechthorende Nederlandstalige volwassenen.
Het werkboek is door logopedisten gratis te downloaden, na het invullen van een vragenlijst.
GGMD biedt een breed pakket aan behandelingen, begeleiding en trainingen aan mensen die zich begrensd voelen door hun gehoor én aan hun naasten. Ook alle bijbehorende gevolgen vallen onder het behandelaanbod van GGMD.
De professionele zorgverlening van GGMD bestaat onder andere uit maatschappelijke ondersteuning, logopedie, generalistische basis GGZ en specialistische GGZ. In principe bieden we behandeling voor bijna alle GGZ-diagnoses.
Verwijzingen kunnen via ZorgDomein naar GGMD worden verstuurd of via het aanmeldformulier worden aangemeld.
Meer informatie en contact voor verwijzers en gemeenten lees je hier.
GGMD organiseert regelmatig trainingen en informatiebijeenkomsten voor personen met een gehoorbeperking en voor hun omgeving.